ABAIDYŃ BIR ShÝMAQ ÓLEŃI – ÓLIM TÝRALY EMES, ÓMIRDI TÚSINÝ TÝRALY
Abaıdyń “Jas qartaımaq…” dep bastalatyn shýmaǵyn kóbimiz ómirdiń ótkinshiligi jaıly óleń retinde oqımyz.
Biraq bul jerde áldeqaıda tereń, tipti din ilimin jetik bilgen adamnyń kózqarasy bar.
“Jas qartaımaq, joq týmaq, týǵan ólmek”
Abaı adam bolmysynyń ózgermeli tabıǵatyn aıtady — bul jaı fılosofııa emes.
Bul — jaratylystyń Qudaı belgilegen zańdylyǵy: adam ózgeretin, ýaqytqa baǵynyshty.
Abaı medrese bitirip, Islam ǵylymdaryn tereń bilgendikten, osy joldardyń astarynda ómirdiń aldyn ala belgilengen ólshemi turǵanyn sezdiredi.
“Taǵdyr joq ótken ómir qaıta kelmek”
Ótken shaqtyń qaıtpaıtynyn aıtý — bir jaǵynan ómirlik tájirıbe,
ekinshi jaǵynan taǵdyrǵa sený mádenıeti.
Adam qolynan kelmeıtin nársege ókinbeý, ýaqyttyń Alla qoıǵan mólshermen aǵatynyn túsiný — tereń aqıda tárbıesi.
“Basqan iz, kórgen qyzyq artta qalmaq”
Dúnıeniń qyzyǵy men qýanyshy — bári ýaqytsha.
Adamnyń artynda qalatyny — onyń amaly, minezi, izi.
Bul oı ıslamdaǵy “adam qabirge úsh nársemen barady: amal, otbasy, mal; ekeýi qaıtady, bireýi qalady — amal” degen túsinikpen úndes.
Abaı ony dinı mátin túrinde emes, poEzııa arqyly názik jetkizedi.
Al eń kúrdeli jol:
“Bir Qudaıdan basqanyń bári ózgermek”
Bul — naǵyz aqıda ǵylymynyń júregindegi qaǵıda.
Jaratylǵannyń bári — ózgermeli.
Máńgi, turaqty, ózgermeıtin tek Alla.
Abaıdyń bul sózdi aıtýy — onyń dinı biliminiń ǵudamalyq deńgeıde bolǵanyn kórsetedi.
Qudaıdyń “ózgermeıtin, bastaýy men sońy joq Máńgi Bolmys” ekenin bilý — kezdeısoq túsinik emes.
Bul — kádimgi teologııalyq bilimniń poEtıkalyq kórinisi.
Py-sy: Abaı — óleń jazǵan aqyn ǵana emes, hıkmet taratqan oıshyl
Bul shýmaq — ómirdiń ótkinshiligi týraly ǵana emes.
Bul — adam men Jaratýshynyń arasyndaǵy aıyrmashylyqty sezdirgen,
dúnıeniń ýaqytsha ekenin eske salǵan,
qudirettiń ózgermeıtindigin meńzegen
tereń ilimniń óleńge aınalǵan túri.
Abaı sóziniń quny sonda — ol ýaǵyz jazǵan joq,
biraq aqıqatty poEzııa arqyly adamnyń júregine jetkize bildi.
Abdulakhad SMANOV
