ADAMNYŃ DININIŃ KÓRKEM, ÓMIRINIŃ ShYRAILY BOLÝYNA JETKILIKTI BOLǴAN 4 HADIS!
Ataqty hadıs bilgiri Ábý Dáýd (r.a) bylaı deıdi:
«Men Alla Elshisinen (ﷺ) bes júz myń hadıs jazyp aldym. Óz kitabyma sonyń ishinen tek 4800-in ǵana engizdim. Alaıda, adamnyń dininiń kórkem, ómiriniń shyraıly bolýy úshin osy 4 hadıske amal etýi jetkilikti. Olar:
1. «Amaldar nıetke baılanysty...»
Shyn máninde, bul hadıs Islamnyń irgetasy sanalatyn zor máni bar hadısterdiń qataryna jatady. Sebebi, kez kelgen qulshylyqtyń, amaldyń qabyl bolýynyń negizgi sharty – nıettiń durys bolýynda. Eger bireý izgi is istemek bolyp nıettengenimen, ony aýrý, ólim, t.s.s. kedergilerdiń kesirinen jasaı almaı qalsa, ol adamǵa báribir jasaǵanyndaı saýap jazylady. Ál-Baıdaýı:
«Is-amal nıetsiz durys bolmaıdy, óıtkeni amalǵa aspaǵan nıetke saýap jazylady, al nıetsiz istelgen is bosqa ketedi», - degen.
2. «Ózine qatysy joq nárseni tastaý adamnyń dininiń kemeldigin kórsetedi» (Tırmızı)
Hasan Basrı: «Adamdy ózine qatysy joq nársemen aldandyryp qoıý – Alla Taǵalanyń ony tastap qoıǵandyǵynyń belgisi», - degen. Shynynda da, ózińe qatysy joq dúnıeniń qaıtarymy men qaıyry bolmaıdy. Bul hadıstiń maǵynasy, Abaı aıtqandaı, «Sypaıy júr de, sharýa oıla, dańǵoılanyp qaqtyqpa» - degenge saıady.
3. «Senderden eshqaısyń ózine qalaǵandy baýyryna da qalamaıynsha (tolyq) ıman keltirmeıdi» (Buharı, Mýslım)
Adamnyń ózgelerge meıirimmen qarap, ózine qalaǵandy baýyryna da qalaýy – onyń taqýalyǵynyń kórsetkishi. Sebebi, ǵalymdar Qudaıdan qorqý men musylmandarǵa degen jek kórýshiliktiń bir júrekte bolmaıtynyn aıtqan.
4. Rasynda, ruqsat etilgen nárseler - anyq jáne tyıym salynǵan nárseler - anyq, al osy ekeýiniń arasynda kóp adamdar bile bermeıtin kúmándi nárseler bar. Kúmándi nárselerden saqtanǵandar, dini úshin jáne abyroıy úshin odan ózin tazartady... «Rasynda, adamnyń denesinde judyryqtaı et bar, eger ol jaqsy bolsa, onda onyń búkil denesi jaqsy bolǵany, al eger ol jaramsyz kúıge kelse, onda ol búkil deneni búldiredi, rasynda, ol (et) – júrek.» (Buharı, Mýslım)
Saǵan kúmán keltiretindi tasta da, kúmánsiz nárselerge umtyl, rasynda shyndyq ol - tynyshtyq ta, al ótirik - ol kúmán. (Tırmızı)
Bul degenimiz - ruqsat etilgen nárselerden saǵan kúmán keltiretininen basyńdy tart ta, kóńilińe kúmán týǵyzbaıtynyna umtyl degen sóz.
