ASAN QAIǴYNYŃ JELMAIa MINIP, JELDIRTIP, SARYARQANY ARALAP JÚRGENDEGI JERGE AITQAN SYNDARY

Uzyn Ertisti kórgende:

Myna shirkinniń balasy toıdym dep qarap otyrmas, qarnym ashty dep jylap otyrmas, sıyrdyń múıizi, keýirdiń qulaǵy shyǵyp turǵan jer eken. Kúninde balasy keýirden jylaıdy-aý! – depti.

Shyńǵys taýyn, Semeı taýlaryn kórgende:

Myna shirkinniń topyraǵy qutyrǵan eken. Oǵan shyqqan shóp qutyrady, ony jep semirgen mal qutyrady, onyń etin jep, sútin ishken adam qutyrady. Qan úzilmeıtin, kisi óltirý, urys-tóbeles kóp bolatuǵyn jer eken! – depti.

Túndik ózenin kórgende:

On eki qazylyq oı, Túndik; mańyrap jatqan qoı, Túndik. Qoıdyń qulaǵy tutam shyǵyp turǵan jer eken! – dep, tastap ketýge qımaı, úsh qaraǵan eken. Sonan «Úshqara» atanǵan.

Qyzyltaý degen jerge kelgende:

Taýy-tasy kesh bolǵanda, yńyranyp jatady eken, toqtysy qysyr qalmaıtuǵyn jer eken! – depti.

Baıanaýla taýyn kórgende:

At erin alýǵa jaramaıtuǵyn jer eken, shirkindi jurt qalaı qonys qylyp otyrǵan? Bir kórgen kisi: «Kápir-aı, seni jelkemniń shuqyry kórsin!» — deıdi eken. Baýyrynda bir qara tıgen tuzy bar eken, tuzy aýyr eken. Bir kún túnep ketemin degen bir juma toqtap qalady eken, tuzy jibermeıdi eken!

Ashy boıyna kelgende, artyna qarap:

A, Baıanaýla, seniń qonys bolyp turǵanyń mynaý Ashynyń arqasy eken! Mal jazǵyturym bir juma ashylaıdy eken, kúzge taman bir juma ashylaıdy eken, sonysy bir jylǵa tatıdy eken. Olaı bolmaǵanda, Baıanaýla qonys bolýǵa jaramaıtuǵyn jer eken deıdi, — depti.

Bókenbaı degen jerdi kórgende:

Ana Baıanaýla taýynan myna Bókenbaıdyń qyryq kez bıiktigi bar eken! – depti. Osy kúni jurt Bókenbaıdyń basyna ań qýalap, atpen shyǵyp júredi. «Aspanmen tildesken Baıanaýladan qalaı bıik bolady?» dep, jer ólshep júrgen zemlemerlerden suraǵanda:

Ras aıtqan eken! – desti.

Shiderti degen ózendi kórgen kezde:

Myna shirkinniń topyraǵy asyl eken. Alty aı aryqtatyp mingen at bir aıda maıǵa bitetin jer eken! Bos jylqy shiderlep qoıǵandaı toqtaıtuǵyn jylqynyń qonysy eken! – depti.

Óleńti ózenin kórgende, toqtap eshnárse aıtpaı, óleńdete bergen eken.

Nege úndemeısiz? – degende, az turyp:

Myna shirkinniń shóbi kóp, qonys qylǵan eldiń ýaıymy joq. Maly semiz, taıynshasy qysyr qalmaıtuǵyn, aq aırany erte shyǵyp, týǵan bala keýtamaq bolyp, tamaqtan basqany oılamaıtuǵyn, toqty-torym urlyǵy úzilmeıtuǵyn, ótirik-ósegi kóp bolatuǵyn jer eken! Óleńtiniń – sýy maı, Shidertiniń shóbi – maı! – depti.

Ereımen taýyn kórgende:

Jeldiń jeti esigi bar eken. Qys bolsa, jylqy turmas, jylqy tursa ishinde qulyn turmas. Orazdynyń jaılaýy, shıyrlynyń qystaýy eken. Eki jaǵyndaǵy el baı bolar da, tap ortasynda – muny qonys qylǵan el kedeı bolar. Bitisi jaman eken. Birimen biri edireıisip – tóbelesetuǵyn kisideı edireıýin, panasy joq, dala syqyldy taý eken! – depti.

Siletiden ótip, Jalańashtyń tusyna barǵanda:

Attyń tóbelindeı, Jalańash, seni aldyma óńgereıin be, artyma bóktereıin be, qaı jarama tartaıyn, — degen eken. – Aınalań az, onan basqa tabylmaıtuǵyn jer ekensiń, — depti.

Esil degen ózendi kórgende:

Jary menen sýynyń, jarlysy men baıy teń bolatuǵyn jer eken, — depti.

Nuranyń boıyn kórgende:

Alty kúnde at semirtip minetuǵyn jer eken, — depti

Torǵaı ózenin:

Aǵar sýy bal tatyǵan, aq shabaǵy maı tatyǵan jer eken! – depti.

Terisaqqan degen ózendi kórgende:

Saryarqanyń tuzdyǵy eken! – depti.

Shý degen ózendi kórgende:

Myna shirkinniń eki jaǵy borbas eken, óne boıy nar qamys eken, ishi tolǵan jolbarys eken. Balanyń ishi qýyrylmaıtuǵyn, pyshaǵy sýyrylmaıtuǵyn, erkegi at bolatuǵyn, urǵashysy jat bolatuǵyn jer eken! – depti.

Qarataýdy kórgende:

Kókekten basqa qusy joq, kók shópti julǵannan basqa isi joq, aty bestisinde qartaıatuǵyn, jigiti jıyrmasynda qartaıatuǵyn jer azǵyny munda eken. El azǵyny da munda eken! – depti.

Shymkent, Saıramdy kórgende:

Eki bassa, bir bazar: malynda bereke bolmaıtuǵyn; eki bassa bir mazar: basynda bereke bolmaıtuǵyn, «Bazary jaqyn baıymas, mazary jaqyn kóbeımes», — degen eken.

Uzyn aqqan Syr boıyn kórgende:

Basy baıpaq, aıaǵy qaıqaq: eki-aq aýylǵa qonys eken, ón boıy kedeılikke bitken jer eken. Qarataýdy jaılasa, Syrdyń boıyn qystasa, qonys bolýǵa sonda durys eken! – depti.

QAZAQ ELI