Balalarǵa arnalǵan dástúrler BAÝYRYNA BALA SALÝ
Baýyryna bala salý – qazaq halqynyń ejelgi dástúrleriniń biri. Bul rásim balasy joq adamdardyń ózderine et jaqyn týystarynan, quda-jekjattarynan, qaıyn jurtynan nemese naǵashy jurtynan bala asyrap alýyn bildiredi. Asyrap alynǵan bala sol kúnnen bastap asyrap alǵan ákesiniń atymen atalady, al qazaq halqynda bul protsess «baýyryna basyp alý» dep atalady.
Dástúrdiń máni men mańyzy
Bul dástúrdiń ózindik joly, kádesi, yrym-tyıymdary bar. Baýyryna bala salý – tek bir otbasynyń emes, búkil rýdyń qýanyshyn bildiredi. Bala asyrap alý rásimi otbasylyq qatynastardy nyǵaıtý, qudalyq baılanystardy tereńdetý, jáne áleýmettik jaýapkershilikti arttyrý maqsatynda júzege asyrylady.
Dástúrdiń joly
Bala asyrap alýshy adam aldymen bala berýshiniń úıine arnaıy baryp, óz jaǵdaıyn túsindiredi. Olar balasyzdyqtyń, baqytsyzdyqtyń qandaı aýyr ekenin eńirep jetkizedi. Bul kezeńde bala berýshi tarapynan túsinistik pen qoldaý kútedi. Bala berýshi balasyn bala asyrap alýshyǵa berýine rıza bolsa, bala alýshy mindetti túrde olarǵa arnaıy as ázirlep, aqsarbas qoı soıyp, qonaqqa shaqyrady.
Bala berýshi men bala alýshynyń ózara kelisimi
Bala berýshi bala asyrap alýshyǵa bala beretin bolsa, olardy qonaqqa alyp keledi. Asyrap alýshy kisi sol kúni balanyń qolyna asyq jilik ustatady. Asyq jilik ustaǵan bala sol kúnnen bastap asyrap alýshyǵa táýeldi bolady, ıaǵnı onyń kútimine jaýapty bolyp tabylady. Bul rásim balanyń jańa otbasyna beıimdelýin jeńildetýge arnalǵan.
Tabıǵı zattardyń róli
Eger balanyń ıt jeıdesi bolsa, ıesi ony da qosa beredi. Óıtkeni, balanyń ıt jeıdesi úıde tursa, ol jat jerge barǵysy kelmeı, úıine tartylatynyna senedi. Bul yrym balanyń jańa ortaǵa tez beıimdelýine, tipti jat jerde ózin jaıly sezinýine múmkindik beredi.
Balany týyt ústinde alý
Eger bala týyt ústinde alynatyn bolsa, bala asyrap alýshy balaǵa sharanasymen qosa ıe bolady. Bul jaǵdaıda bala asyrap alýshy óz qalaýy boıynsha balanyń atyn da qoıady. Baýyryna bala salý dástúri – qazaq mádenıetiniń tereń tamyrlary bar, urpaq jalǵastyrýshy, áleýmettik baılanystardy nyǵaıtýshy erekshe rásim. Bul rásim arqyly otbasylar ózderiniń qýanyshyn bólisip, qoǵamda meıirimdilikti, ózara túsinistikti nyǵaıtady.
Bolat BOPAIULY
