Erejep aıy nesimen qasıetti?
Aldymen on segiz myń ǵalamdy jaratqan Jaratýshy Iemizge sansyz maqtaý men madaqtar bolsyn! Sonymen qatar, eki dúnıeniń sardary, súıikti paıǵambarymyz Muhammedke (s.ǵ.s.) sansyz salaýattar men sálemder bolǵaı.
Synaptaı syrǵyǵan ýaqytpen ilesip, Jaratýshy ıemizdiń qalaýymen qasıetti Erejep aıyna aman-esen jetip otyrmyz. Bıyl qadirli Erejep aıy naýryzdyń 8-shi juldyzyna tuspa-tus kelip otyr.
Táńirdiń bizge bergen Táýelsizdik syıynyń sebebimen joǵalýǵa az qalǵan rýhanı baılyǵymyzǵa qaıta qol jetkizdik. Tuǵyrly táýelsizdigimizben birge qaıta qaýyshqan jaýhar qundylyqtarymyzdyń biri hám biregeıi retinde dinimizde bekitilgen qasıetti kúnder men shuǵylaly túnder ekenin erekshe ataýǵa bolady. Anyǵynda, Quran men súnnette belgilengen ıláhı shaqtar – adamzat balasy úshin baqyt qaqpasynyń, ıakı, kemeldiliktiń kilti ispetti. Endeshe, qasıetti aılardyń hıkmeti men aldaǵy kúnderi qaýyshatyn Raǵaıyp, Mıǵraj keshteriniń rýhanı syryna az-kem toqtalyp ótsek.
Isi musylman jurtshylyǵy úshin qasıetti tórt aı bar. Sol ulyq aılardyń biri - Erejep. Bul týraly qasıetti Quran Kárimniń «Táýbe» súresiniń 36-aıatynda: «Rasynda, Allanyń qasynda kókter men jerdi jaratqaly Allanyń Kitabyndaǵy aılardyń sany on eki. Bulardan tórteýi – qurmetti aılar. Mine, osy berik din. Onda bul aılarda ózderińe zulymdyq etpeńder», - delingen.
Sondyqtan Erejep aıynyń barsha musylmandar úshin orny bólek. Allanyń aıy sanalatyn Erejep aıynda qaıyrymdy isterdi atqaryp, nápil jáne túngi qulshylyqtardy kóptep jasasaq, saýabynyń da molyraq bolary sózsiz. Alladan shyn keshirim surap, táýbesine kelgen pendeniń duǵa-tilekteri men qulshylyqtaryn qabyl etedi.
Erejep – eń ulyq aı. Óıtkeni, bul – Allanyń aıy. Oǵan dálel Paıǵambarymyz Muhammedtiń (s.ǵ.s.) bir hadısinde bylaı keledi: «Erejep – Alla Taǵalanyń aıy, Shaǵban – meniń aıym, Ramazan – úmbetimniń aıy». Kóptegen ıslam ǵulamalary bul qasıetti aılardy bylaısha jiktegen: «Erejep – qurmet aıy, Shaǵban – qyzmet aıy, Ramazan – nyǵmet aıy» nemese «Erejep – ǵıbadat, Shaǵban – taqýalyq, Ramazan – osy ekeýiniń jemisin arttyratyn aı» nemese «Erejep – egin salý, Shaǵban – sýǵarý, Ramazan – orý», t.b.
Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) aıtady: «Kimde-kim qasıetti (haram) aılarda (Zýlqaǵda, Zýlhıjja, Muharram jáne Erejep) úsh-úsh kúnnen oraza ustasa, amal dápterine toǵyz júz jyldyq ǵıbadattyń saýaby jazylady». Hadısti rıýaıat etken Ánás ıbn Málık (r.a.) bul hadıs jaıly «Eger osy hadısti Paıǵambarymyzdyń aýzynan estimegen bolsam, kereń bolaıyn», – degen eken. Paıǵambardyń bul sózi Erejep aıyn qulshylyqpen ótkizgen pendesine Allanyń jaqsylyǵy mol keletindigin baıqatýda.
Osy aıda ustaǵan nápil orazanyń saýabynyń kóptigi jaıyndaǵy hadıste: «Shyndyǵynda, jánnatta bir ózen bar. Ony «Erejep» dep ataıdy. Onyń sýy sútten aq, baldan tátti. Kimde-kim Erejep aıynda bir kún oraza ustasa, Alla Taǵala ol pendesine osy ózenniń sýyn ishkizip, dámin tatqyzady», - delingen. Alla Elshisi (s.ǵ.s.) taǵy bir hadıste: «Meni muqııat tyńdańdar! Erejep adamdardyń urys-keriske aralaspaı tynysh, beıbit júretin Allanyń aıy bolyp tabylady. Kimde-kim júregimen senip jáne shyn peıilmen mańyz berip, Erejep aıynda bir kún oraza ustasa, Uly Allanyń rızalyǵyna bólenedi», - dep aıtqan.
Erejep aıynda qasıetti tún bar. Ol - Mıǵraj túni. Mıǵraj – Erejep aıynyń 26-nan 27-sine (sáýirdiń 3-nen 4-ne) qaraǵan tún. Mıǵraj oqıǵasy hıjretten bir jarym jyl buryn Erejep aıynyń jıyrma jetinshi túninde boldy. «Mıǵraj» sózi «joǵary shyǵý», al «Isra» sóziniń maǵynasy «túngi sapar» degendi bildiredi. Alla Taǵala qasıetti Quran Kárimde Mıǵraj oqıǵasyn bylaısha baıan etedi: «Qulyn (Muhammedti ǵ.s.) bir túni ózine belgilerimizdi kórsetý úshin Masjıd Haramnan biz aınalasyn múbarak qylǵan Masjıd Aqsaǵa aparǵan Alla, ártúrli kemshilikten pák. Sháksiz, Ol estýshi, bilýshi».
Qoryta aıtqanda, Haq Elshisiniń (s.ǵ.s.) ózi Erejep, Shaǵban, Muharram, Sháýýal aılarynda aýyz bekitip, rýhanııatqa erekshe kóńil bólgen. Erejep aıynyń juldyzy týǵanda, Parasat padıshasy (s.ǵ.s.): «Ýa, Uly Jaratýshy! Erejep pen Shaǵban aılaryn berekeli ete kór! Bizdi qasıetti Ramazanǵa aman esen jetkizgeısiń!» dep duǵa jasaǵan. Sondaı-aq, Alla Elshisi (s.ǵ.s.) Erejep pen Shaǵban udaıy aýyz bekitip, nápil ǵıbadattardy molynan atqarǵan.
Aqıqattyń aqjal tolqyny sahabalar da osy mezgilde bir erekshe qarqynmen qulshylyq jasaıtyn. Paryzben qosa nápil qulshylyqtaryn oryndap, joq-jitikke, jetimder men kembaǵaldarǵa qol ushyn sozyp kómektesetin. Sol úshin ısi musylman juraǵaty mundaı qasıetti aılardy qur jibermeı, qadir-qasıetin baǵalap, beıne qulshylyq pen izgilik jasaýda jarysqan jandardaı kúı keshkeni jón.
Erejep aıynyń kelýimen aldaǵy Ramazan aıynyń da lebin seze túsemiz. Ramazan aıyna degen rýhanı daıyndyǵymyzdy pysyqtaı túsýde Erejep aıynyń bereri mol. Óıtkeni, erejep – Alladan keler jaqsylyqtyń bastamasy. Alla elimizge osy aıdyń berekesin násip etsin. Jurt tynysh, el aman, dinimiz bútin, halqymyz aman bolǵaı!
