MARQUMNYŃ QABIRINEN TOPYRAQ ALYP, BASQA JERGE BEIIT TURǴYZÝ ÚKIMI

 بسمم الله الرحمن الرحيم الحمد لله ربّ العالمين و الصلاة و السلام على خير خلقه محمـد و آله و أصحابه أجمن

Asa meıirimdi, erekshe raqymdy Allanyń atymen bastaımyn. Barsha madaq ataýly álemderdiń Rabbysy Allaǵa tán. Adamzattyń asyly Muhammedke, onyń otbasy men barsha sahabalaryna salaýat pen sálem bolǵaı!  

Adam balasy tiri kezinde qandaı qurmetke ıe bolsa, qaıtys bolǵannan keıin de sol qurmettiligi saqtalady. Alla Taǵala Quranda:

وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ

«Rasynda, Biz Adam balasyn ardaqty ettik»[1], – deıdi.

Ardaqty Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bylaı deıdi:

 كَسْرُ عَظْمِ المَيِّت ككَسْرِه حيًّا

«Ólgen adamnyń súıegin syndyrý – tiri adamnyń súıegin syndyrǵanmen teń»[2]. 

Sharıǵat boıynsha máıit qaıtys bolǵan jerge jerlenedi[3].

Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn):

 إذا قضَى اللَّهُ لعَبدٍ أن يموتَ بأرضٍ جعلَ لَهُ إليها حاجةً

«Eger Alla Taǵala pendeniń belgili bir jerde jan tapsyrýyn qalasa, ol adamdy bir qajettiligine baılanysty sol jerge barýyn jazyp qoıady»[4], – degen.

 Degenmen qaıtys bolǵan adamnyń denesi buzylmaıtyn bolsa, týǵan jerine nemese máıit ıesi qalaǵan basqa jerge aparyp jerleýge bolady[5].

Óıtkeni marqumdy týystary men baýyrlarynyń jatqan jerine aparyp jerleý – mustahab[6].

Al jerlengen máıitti eshbir sebepsiz qaıta qazyp alyp, ekinshi bir jerge kóshirip jerleýge sharıǵat tyıym salady[7].

Qaıtys bolǵan adam týǵan jerden jyraqta jerlengen bolsa, marqumnyń qabirin tolyqtaı kóshirmesten qabirinen topyraq alyp, týǵan jerine nemese týystary jerlengen qabirstanǵa aparyp, beıit turǵyzý sharıǵatymyzda kelmegen. Óıtkeni Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) alys jerlerde qaıtys bolǵan sahabalarynyń rámizdik qabiri jasalmaǵan.  Keıbir aımaqta rámizdik qabirdi «turpaty» dep ataıdy. Qabir máıitti arýlap qoıýmen ǵana qabir bolyp sanalady. Sondyqtan sharıǵatymyzda onyń ústin basýǵa, otyrýǵa, dáret syndyrýǵa tyıym salynǵan. Al rámizdik qabir – mundaı qurmetke ıe bola almaıdy.  

 ÚKIM:  

 1. Máıitti qaıtys bolǵan jerinde jerlegen durys. Eger denesi  buzylmaıtyn bolsa, týǵan jerine nemese máıit ıesi qalaǵan basqa jerge aparyp jerleýge ruqsat.

2. Jerlengen máıitti eshbir sebepsiz qaıta qazyp alyp, ekinshi bir jerge kóshirip jerleýge sharıǵat tyıym salady.

3. Marqumnyń qabirinen topyraq alyp, týǵan jerine nemese týystary jerlengen qabirstanǵa aparyp, qabir jasaý durys emes. Ol qabir bolyp sanalmaıdy.  

 

 

[1] «Isra» súresi, 70-aıat.

[2] Ibn Májá, №1616. Ábý Dáýit, №3207.

 [3] Raddý ál-mýhtar, 3/146.

[4] Termızı, №2147. Tabaranı, №706, 22/276. Hakım, №127. Hadıstiń dárejesi sahıh.

 [5] Fátáýa Qadıhan, 1/172.

[6] Qurtýbı, Tázkıra, 93-bet.

[7] Biraq mynandaı jaǵdaılarda ǵana máıitti kóshirýge ruqsat etiledi: 1)               jerlengen jer bireýdiń menshigi bolyp, jer ıesi máıitti alyp ketýdi talap etse;

2)               máıit jerlengen jerge kópshilikke óte qajet bolǵan qurylys nemese jol salý josparlansa;

3)               qabirge sý astynda qalý qaýpi tónse;

4)               musylman máıiti ózge din ókilderiniń zıratyna jerlense.  

 

Istochnık: http://fatua.kz/kz/post/view?id=1067