«... Olarǵa Rabbylarynyń syılyqtary bar»

29 mamyr 2019 8267 0
Оqý rejımi

Sharıǵattyń buıyrǵan ári qyzyqtyrǵan jaqsylyqtardyń kókjıegi óte keń. Sol jaqsylyqtardyń biri – sadaqa jasaý, muqtajdyń muńyn bólisý, qaıyrymdylyqta jarysý.

Alla Taǵala qasıetti Quranda:

وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُن مِّنَ الصَّالِحِينَ

 «Senderden bireýlerińe ólim kelip: «Rabbym! Meni jaqyn bir merzimge deıin keshiktirseń de sadaqa berip, izgilerden bolsam» deýden buryn ózderińe bergen nesibemizden tıisti orynǵa jumsańdar»;[1]

وَمَا أَنفَقْتُم مِّن شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ

 «Tıisti orynǵa bir nárse jumsasańdar, sonda Alla, taǵy esesin beredi. Ol, rızyq berýshilerdiń eń jaqsysy»;[2]

الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

 «Sondaı maldaryn kúndiz-túni jasyryn jáne jarııa Alla jolynda jumsaǵandar, sonda olarǵa Rabbylarynyń syılyqtary bar. Sondaı-aq, olarǵa qorqý joq jáne ári olar qaıǵyrmaıdy»,[3] – degen.

Osy bapta Paıǵambarymyz (s.ǵ.s):

اَلْيَدُ الْعُلْيَا خَيْرٌ مِنْ الْيَدِ السُّفْلَى، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ، وَخَيْرُ الصَّدَقَةِ مَا كَانَ عَنْ ظَهْرِ غِنًى، وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللهُ، وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللهُ

«Beregen qol, alaǵan qoldan jaqsy, (sadaqa berýdi) jaqyndaryńnan basta. Sadaqanyń eń jaqsysy – qajettilik tysynan berilgeni, kim tilenshilikten saqtansa, Alla onyń abyroıyn saqtaıdy, kim qanaǵat etse, Alla ony baıytady»,[4] – deıdi.

Hadıs qudsıde Alla Taǵala :

يَا ابْنَ آدَمَ أَنْفِقْ أُنْفِقْ عَلَيْكَ

«Ýa, adam balasy! (Ózgelerdiń kem-tetigin toltyryp) keńdik tanyt, sonda Men de saǵan keńdik tanytamyn»,[5] – degen. Osylaısha, kimde-kim jaqsylyq jolynda dúnıesin sarp eter bolsa, Alla Taǵala onyń dúnıesine bereke kirgizetinin ýáde etýde.

Musylmandardyń barlyǵyna birdeı úlgi bolǵan Paıǵambarymyz (s.ǵ.s) da óte jomart jan bolǵan. Ol (s.ǵ.s) qasyndaǵylarǵa qolyndaǵysyn bergendi jaqsy kóretin. Bireýden bir nárse alǵannan kóri bireýge bir nárse berse qattyraq qýanatyn. Jaqsylyq jasaýda aldyna  jan salmaǵan. Muqtaj adamdy kórse, ózi muqtaj bola tura, sol muqtajdyń qajetin óteıtin. Qolyndaǵy tamaǵyn, ústindegi kıimin de bere salatyn. Sadaqa-haıyr jasaýǵa tek sózimen emes, óziniń (s.ǵ.s) mysalynda isimen qyzyqtyratyn.

Birde Paıǵambardan (s.ǵ.s) sahabalar: «Eń jaqsy sadaqa qandaı sadaqa?» – dep suraǵanda:

أَنْ تُصَدِّقَ وَأَنْتَ صَحِيحٌ شَحِيحٌ، تَخْشَى الْفَقْرَ، وَتُأَمِّلُ الْغِنَى، وَلَا تُمْهِلُ حَتَّى إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُوم قُلْتَ: لِفُلَانٍ كَذَا وَلِفُلَانٍ كَذَا، أَلَا وَقَدْ كَانَ لِفُلَانٍ

 «Eń jaqsy sadaqa – deniń saý, dúnıege qumar, kedeılikten qorqyp, baılyqty qalaıtyn kezińde bergeniń. Ony janyń alqymyńa jetkenge deıin keshiktirme. Ol kezde: «pálenshege munsha, túgenshege sonsha» dep bólmeseń de, ol onsyz da basqanyń qolyna ketedi ǵoı»,[6] – dep jaýap bergen eken.

Sadaqa berip, keńdik tanytýdyń kóptegen artyqshylyqtary bar. Eger adam taza eńbegimen tapqan, esh aram aralaspaǵan dúnıesinen sadaqa berse, Alla onyń sadaqasynyń saýap eselep arttyrady. Paıǵambar (s.ǵ.s) bul týraly:

وَمَا تَصَدَّقَ أَحَدٌ بِعِدْلِ تَمْرَةٍ مِنْ كَسْبٍ طَيِّبٍ إِلَّا أَخَذَهَا الرَّحْمَنُ بِيَمِينِهِ ، فَيُرَبِّيهَا لِصَاحِبِهَا كَمَا يُرَبِّي أَحَدُكُمْ فَلْوَهُ أَوْ فَصِيلَهُ ، حَتَّى تَصِيرُ التَّمْرَةُ أَعْظَمَ مِنْ أُحُدٍ

«Kimde-kim adal kásibinen bir qurmany daǵy sadaqa etse, Rahman ony ońymen (bereketimen) alady. Qaısy biriń qulyny men kóshetin qamqorlyqpen ósiretin bolsa, Alla da ony ıesine solaı qamqorlyqpen ósirip beredi, sóıtip onyń bir qurmasy Ýhýd taýynan da alyp bolyp úlkeıedi»,[7] – deıdi.

Sonymen qatar, sadaqa jamandyqtardy óshirip, kúnálardy keshiredi. Paıǵambar (s.ǵ.s) bul týraly:

الصدقة تطفئ الخطيئة كما يطفئ الماء النار

«Sadaqa sý otty óshirgendeı kúnálardy óshiredi»,[8] – degen.

Sadaqa berý – mal-dúnıege bereke kirgizedi. Paıǵambar (s.ǵ.s) aıtady:

ما نَقصت صدقةٌ من مال

«Sadaqa berýmen mal azaımaıdy».[9]

Sadaqa berýshi qııamette Allanyń kóleńkesinde bolatyn adamdardyń qatarynda. Paıǵambar (s.ǵ.s) aıtady:

سبعة يظلهم الله في ظله يوم لا ظل إلا ظله...  ورجل تصدق بصدقة فأخفاها حتى لا تعلم شماله ما تنفق يمينه

 «Esh kóleńke bolmaǵan kúni Alla Óz kóleńkesine jeti top adamdy alady. olar: ... oń qolymen bergen sadaqasyn sol qoly baıqamaǵan adam...»[10].

Sonymen qatar, eń jaqsy sadaqalardyń biri – jalǵasyn tapqan sadaqa. Ol adamnyń dúnıe salǵanynan keıin de ózine saýap ákelip turady. Bul týraly paıǵambar (s.ǵ.s):

إذا مات ابن آدم انقطع عمله إلا من ثلاثة، إلا من صدقة جارية، أو علم ينتفع به، أو ولد صالح يدعو له

 «Adam balasy dúnıeden ótken soń onyń amaly toqtaıdy. Tek myna úsh amaldyń saýaby ıesine úzdiksiz jetip turady. Olar: jalǵasyp turǵan sadaqa, paıdaly ilim, artynan duǵa qylatyn izgi urpaq»,[11] – degen.

Mine, kimde-kim qaıyrly iste jarysyp, muqtajdardyń qajetin ótep, qaıyr-sadaqasyn berse, ol adamdar osyndaı zor saýap pen mol ıgiliktiń ishinde qalady. Alaıda sadaqa berýshi adam myna nárselerge kóńil bólgeni jón: sadaqa bergende Allaǵa degen shynaıy yqylas; sadaqasyn nasharmen aralastyrmaý, ıaǵnı taza jolmen tabylǵan bolýy kerek; sadaqasy jaramdy bolýy, ıaǵnı, ashyǵan tamaq, jyrtylǵan kıim, istemeıtin qurylǵy bolmaýy kerek; sadaqanyń artynan mindetsiný men aýyr sóz aıpaýy kerek; sadaqasyn rııaǵa aınaldyrmaýy tıis.

Alla Taǵala barsha jomarttyq jasap, qaıyrymdylyqqa atsalysyp júrgen jurtshylyqtyń qolyndaǵysyna berekesin arttyryp, úı ishin qýanyshpen shattandyrsyn, qos dúnıede birdeı baqytty qylsyn.

Naýryzbaı qajy Taǵanuly

QMDB tóraǵasynyń birinshi orynbasary,
naıb múftı, Nur-Sultan qalasynyń ókili,
«Áziret Sultan» meshitiniń Bas ımamy


[1] «Mýnafıqýn» súresi, 10-aıat.
[2] «Sábá» súresi, 39-aıat.
[3] «Baqara» súresi, 274-aıat.
[4] Býharı, Mýslım
[5] Býharı
[6] Mýslım
[7] Býharı, Mýslım
[8] Tırmızı

[9] Mýslım

[10] Býharı, Mýslım

[11] Mýslım

Pіkіrler Kіrý