OTBASY – QOǴAMNYŃ ALTYN DIŃGEGI
Qazaq uǵymynda otbasy – ulttyń uıasy, qoǵamnyń rýhanı irgetasy. Sol irgetastyń berik bolýy – eldiń erteńine kepil. Sondyqtan memleket deńgeıinde otbasy qundylyqtaryn saqtaý men nyǵaıtý isi árdaıym basty nazarda. Búginde Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi osy baǵyttaǵy saıasattyń jetekshi tiregine aınalyp otyr. Vedomstvonyń bastamasymen qoǵamdaǵy moraldyq jáne otbasy qundylyqtaryn ornyqtyrý, otbasylyq tárbıe men ata-ana jaýapkershiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan keń aýqymdy jumystar júıeli túrde júrgizilýde.
2020 jyly elimizde alǵash ret «Qazaqstandyq otbasylar – 2020» atty Ulttyq esep jaryq kórdi. Bul eńbek – qazaqstandyq otbasynyń shynaıy kelbetin kórsetken tuńǵysh taldamalyq qujat. Onda otbasynyń áleýmettik-Ekonomıkalyq jaǵdaıy, týý kórsetkishi men ajyrasý sebepteri, sondaı-aq demografııalyq úrdister jan-jaqty saralandy. Al 2023 jyly qabyldanǵan Áleýmettik kodeks otbasyn qorǵaý isinde jańa kezeń ashty. Onda kópbalaly jáne tabysy tómen otbasylardy qoldaý sharalary bekitilip, ana men balanyń quqyǵyn qorǵaýǵa erekshe mán berildi.
El ómirindegi taǵy bir mańyzdy betburys – áıelder men balalardyń qaýipsizdigin kúsheıtýge baǵyttalǵan zańnamalyq ózgeristerdiń engizilýi. Sonyń arqasynda turmystyq zorlyq-zombylyq endi qylmystyq jaýapkershilikke jatqyzyldy, al balalarǵa qatysty kez kelgen kúsh kórsetý túrine qatań jaza belgilendi. Otbasy ınstıtýtyn júıeli túrde damytý maqsatynda Otbasyn qoldaý ortalyqtarynyń qyzmeti jańa úlgide qaıta quryldy. Ortalyqtardyń sany 33-ten 131-ge deıin kóbeıip, olardyń jumysy biryńǵaı standartqa saı júıelendirildi. Qazir Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligimen birlese otyryp, bul ortalyqtarda kórsetiletin áleýmettik qyzmetterdi tolyq tsıfrlandyrýǵa kirisken.
2025–2027 jyldarǵa arnalǵan arnaıy is-sharalar jospary da bekitildi. Onda nekege deıingi daıyndyq mádenıetin kóterý, otbasylyq jaýapkershilikti kúsheıtý jáne ajyrasýdyń aldyn alý tetikteri qamtylǵan. Statıstıka da oń úrdisti aıǵaqtaıdy: sońǵy bes jylda elimizde ajyrasý sany 16 paıyzǵa azaıǵan. Eger 2020 jyly 48 myńnan astam jup ajyrassa, 2024 jyly bul kórsetkish 40 myńnyń shamasynda boldy. Buǵan jańadan nekege turatyndarǵa arnalǵan tegin keńes berý men oqytý jobalarynyń da áseri zor. Mundaı joba Astana men Shymkent qalalarynda pılottyq túrde sátti iske asyryldy. Qazir Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi «Otbasy jáne dástúrli qundylyqtardy nasıhattaý, ata-analardyń balalardy tárbıeleýdegi jaýapkershiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan keshendi sharalar» atty iri granttyq jobany júzege asyryp jatyr.
Sol bastamalardyń biri – «Ata-analar akademııasy». Bul joba aıasynda ata-analarǵa arnalǵan onlaın kýrstar, psıhologııalyq jáne tárbıelik keńes berý baǵdarlamalary ázirlenýde. Jaqyn arada iske qosylatyn «Ata-ana.kz» onlaın platformasy da osy baǵyttaǵy biregeı qural bolmaq. Otbasylyq birlikti dáripteý maqsatynda jyl saıyn dástúrge aınalǵan «Mereıli otbasy» ulttyq baıqaýy ótkiziledi.
Sońǵy 11 jylda bul jobaǵa 20 myńnan astam otbasy qatysyp, óz ónegesimen elge úlgi boldy. Sondaı-aq 2023 jyldan bastap elimizde Analar kúni (mamyrdyń ekinshi jeksenbisi) men Ákeler kúni(maýsymnyń úshinshi jeksenbisi) resmı merekeler qataryna endi. Al qyrkúıektiń ekinshi jeksenbisinde atap ótiletin Otbasy kúni – meıirim men birliktiń merekesine aınaldy.
Jasulan BAQYTBEK
