Paıda úshin jasaǵan qulshylyqtyń paıdasy bar ma?
Paıda úshin qulshylyq jasaý jaıly oı bóliskim keledi. Máselen, jolym ashylsyn nemese jumysym júrsin dep sadaqa berip jatady. Bul beıne bir «men – saǵan, sen – maǵan» degen ereje boıynsha áreket etý sııaqty. Dos-jaranǵa jáne aǵaıyn-týysqa bir kómegimiz tıse, sonyń qaıtymyn kútemiz.
Tipti, toıǵa shaqyrǵanda toıana bermese, aramyz sýyp ketedi. Mine, mundaı qubylys bolatynyn bilip ardaqty Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Týystyqqa týystyqpen jaýap bergenge syı-sııapat joq»[1], - degen. Bizdiń Qudaımen qarym-qatynasymyz osyndaı bop bara jatqan tárizdi. Emtıhan, saýda-sattyq nemese basqa da mańyzdy bir másele týyndaǵan sátte sadaqa berip, túnde duǵa jasap, ǵıbadat ete bastaıdy. Sharýasy bitken soń barlyǵyn qoıamyz. Tipti, túnde turyp duǵa jasaý sekildi qıyn emes qulshylyqty da umytamyz. Sonymen birge, qıynshylyq pen syndarly sátte qulshylyq etýi jáne duǵa-tilek jasaýy arta túsedi. Al, qıynshylyǵy sheshilgen soń, qulshylyqty da, duǵa etýde de doǵara salady.
Quran Kárimde: «Adamdardan Allaǵa nemquraıly qulshylyq qylatyndar bar. Eger oǵan bir jaqsylyq kelse, sol sebepti kóńilderi ornyǵady da, eger oǵan bir kesir tıse, jaltaryp, dúnıe, aqyrette zııan tartady. Mine, bul ashyq zııan»[2], - degen aıat bar.
Atalmysh aıat jaıly Qurtýbı tápsirinde bylaı deıdi: «Bul aıat ıahýdı kisige qatysty tústi. Ol paıǵambarǵa (s.ǵ.s.) kelip: «Rabbyńnan maǵan mal-dúnıe, túıe, jylqy jáne bala-shaǵa surashy, men ıman keltireıin», - deıdi. Alla elshisi (s.ǵ.s.) oǵan arnap duǵa etip edi, Alla Taǵala ıahýdı qalaǵandaı rızyq-nesibeni berdi. Ýaqyt óte kele Alla Taǵala, barlyǵyn jaqsy Bilýshi, ony synamaq boldy. Iahýdı musylman bolǵan soń, bergen mal-dáýletin de, bala-shaǵasyn da alyp qoıdy. Iahýdı paıǵambarǵa (s.ǵ.s.) kelip: «Meni keshir, musylman bolǵannan keıin kózimnen, mal-dúnıemnen jáne bala-shaǵamnan da aıyryldym», - dep musylman bolýdan bas tartty. Sonda joǵarydaǵy aıat ýahı etilgen edi.
Keıbir tápsirshiler aıattaǵy «nemquraıly» sózin «eshbir senimsiz kúdik-kúmánmen» dep túsindirse, keıbiri turaqty tabys jáne udaıy jaqsylyq shartymen qulshylyq etý dep taldaǵan. Al, paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) shynaıy musylmandy jaqsylyqta da, qıynshylyqta da Qudaıǵa shúkirshilik etýdi umytpaıtyn adam dep sıpattaǵan.
Negizi, adamdar beıne bir kenish sııaqty: ishindegi qazynasy nemese qoqysy kúnderdiń kúni syrtqa shyǵady. Bul jóninde: «Adamdar – kenish, olardyń jahılıettegi jaqsylary eger túsinse, Islamda da jaqsy...»,[3] –degen hadıs bar. Mine, sondyqtan shynaıy musylman keńshilik pen tarshylyqta óziniń ımanı bolmysyn joǵaltyp almaıdy. Sondyqtan «Anyǵynda, amaldar nıetterge jarasa. Shyndyǵynda, árbir adam ózi nıet etkenge qol jetkizedi...» degen hadıs adamdar birdeı qulshylyq etse de, nıetteri ár túrli bolǵandyqtan alatyn saýaby men sybaǵasy da ártúrli deńgeıde bolatynyn ańǵartady. Túıindeı aıtqanda, Qudaıdy jaqsy kóremin degen sóz tilge jeńil. Biraq, sol aıtylǵan sózdi ispen qýattaý úshin qıyn hám aýyr shaqtarda da qulshylyqqa jáne qulshylyq máıegi yqylasqa berik bolý lázim.
Musa Erbatyr
