Qurban shalýdyń paıdalary men hıkmetteri

Qurban sózi arab tilinde – «jaqyndaý» degen maǵynany bildiredi. Al, sharıǵattaǵy termındik maǵynasy – Alla Taǵalanyń rızashylyǵyna jaqyndaý nıetimen Qurban aıt kúnderinde shalynatyn arnaıy maldyń aty.

Paıdalary men hıkmetteri:

a) Alla Taǵalanyń ámirlerin oryndaý árdaıym rızashylyǵyna jaqyndatyp, aqyrette syı-syıapatyna keneltedi. Qurban shalý da Alla Taǵalanyń arnaıy ámiri bolǵandyqtan bul ámirdi yqylaspen oryndaýshy Rabbysynyń rızashylyǵyna qaýyshyp, ana dúnıede júzi jarqyn bolyp, mol saýabyna shomary sózsiz. Paıǵambarymyz hadısinde bul aqıqatty bylaı dep túsindiredi: «Adam balasy qurban aıt kúninde (qurban shalyp) qan aǵyzýdan da súıikti basqa ispen Alla Taǵalaǵa jaqyndaǵan emes. Qany aǵyzylǵan mal qııamet kúni múıizderi, tuıaqtary jáne júnderimen keledi. Aǵyzylǵan qan jerge tambaı jatyp, Alla Taǵalanyń quzyrynda úlken maqamǵa jetedi. Sondyqtan qurbandaryńdy kóńil rızashylyǵymen shalyńdar»[1].

Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) basqa hadısterinde Alla rızashylyǵy úshin shalynǵan qurbannyń árbir qyly úshin saýap bar ekenin bylaı dep súıinshilegen: «Sahabalar Alla Elshisine (s.ǵ.s.):

– Ýa, Allanyń Elshisi, qurbandyq degen ne? – dep suraq qoıdy.
– Qurbandyq – senderdiń Ibrahım (ǵ.s.) babalaryńnyń súnneti, – dedi.
– Odan bizge qandaı saýap bar?
– Árbir tal qylshyǵy úshin saýap alasyńdar.
– Qoıdyń júninen she?
– Qoıdyń júniniń árbir tal qylshyǵyna da saýap jazylady»[2].

Shyndyǵynda, Alla Taǵala bizdiń shalǵan qurbandarymyzdyń aǵyzylǵan qanyna nemese etine muqtaj emes. Bizdiń shalǵan qurbandarymyzdyń eti nemese qany Alla Taǵalanyń quzyryna jetpeıdi. Biraq bizdiń onyń ámirin lábbaık dep oryndaýymyzdaǵy yqylasymyz ben nıetimizdiń Alla Taǵalaǵa jetip, rızashylyǵyna sebep bolary sózsiz. Bul shyndyqty Quran Kárim bylaı dep baıandaıdy: «Olardyń (qurban maldarynyń) etteri de, qandary da Alla Taǵalaǵa jetpeıdi. Biraq Oǵan senderdiń taqýalyqtaryń ǵana jetedi»[3].

á) Qurban shalý – Ibrahım paıǵambarymyzdan (ǵ.s.) jalǵasyp kele jatqan súnnet. Iá, Ibrahım paıǵambarymyz (ǵ.s.) Alla Taǵalaǵa bergen sózinde turyp, baýyr eti balasy Ismaıyldy Uly Jaratýshysynyń jolynda pıda ete alatyndyǵyn pash etip, qıyn synnan ótken edi. Mine, qurban shalý – sol bir ǵıbratty oqıǵanyń umytylmas kórinisi.

b) Adam balasy qurban aıtta qurban shalý arqyly Uly Jaratýshysynyń ózine bergen sansyz nyǵmetteriniń shúkirin ótep, kúnálaryna keshirim tileıdi.

v) Rýhanııattan alshaq bolǵan myna materıaldyq dúnıeniń qyspaǵynda qalyp, taryqqan ishki dúnıemiz ben kókirek saraıymyz qurban aıttaǵy shalynǵan maldardyń ózendeı aqqan qandaryn ár-ár jerden kórgen ýaqytta psıhologııalyq turǵydan áserlenip, boıyndaǵy aýyrlyqtan jeńildep, kókiregindegi qaıǵy-qasiretin umytyp, adamı tabıǵatynda bolatyn yza, kek, dushpandyq sııaqty sezimderden arylyp, óne boıy jeńildep, sergip qalady.

g) Jaratylysynda ózimshildik, sarańdyq sııaqty keıbir jaman sıpattardyń dánegi bar jalpy adam balasy qurban aıtta tek qana Alla Taǵalanyń rızashylyǵy úshin kedeı baýyrlaryna járdem berý arqyly atalmysh bolymsyz sıpattardyń dáneginiń túbin baltamen shaýyp, onyń ornyna boıyndaǵy baýyrmaldyq, jomart, kishipeıil sııaqty kámildiktiń belgisi sanalatyn sıpattar dáneginiń ónip-ósip, jetilýi úshin sý sebedi.

d) Dúnıe júzinde jylyna mıllıondaǵan mal soıylýda. Biraq bul soıylǵan maldyń etterinen kóptegen kedeı-kepshik maqurym qalýda. Mine, qurban aıtta osy kedeı, jaǵdaıy nashar adamdardyń júzine kúlki kirip, shattyq baıraǵy jelbireıdi. Bir adamnyń kóńiline shattyq berip, júzine kúlki kirgizý qandaı baqyt... Alla Taǵala aqyrette bárimizdiń júzimizdi jarqyn qylyp, kóńilimizdi shattandyrsyn! Ámın!

[1] Tırmızı, Adahı, 1.
[2] Ibn Májá, Sáýábýl-adahı, 3118.
[3] Saffat, 37/107.