ShAShÝ

Halqymyzdyń bir ereksheligi - tıtimdeı qýanyshyn jurtqa áıgilep, kópshilikpen bólise toılap, qyzyǵyn jarııa etip jar salýynda bolsa kerek. Shashý - sol qýanyshtardyń aıǵaǵyndaı, úkisindeı saltanatty dástúr.

Basqa eldi qaıdam, muny bilmeıtin, oryndamaıtyn qazaq joq shyǵar.

Shashýdy kelin túskende, quda túskende, jigit qaıynata aýylyna kúıeý retinde at basyn tiregende, uzaq sapardan kópten kútken jaqyn adam oralǵanda, jańa otaýǵa, ashamaıǵa mingen ulǵa, tusaýy kesilgen búldirshinderge, súndettelgen balaǵa, taǵy basqa da qýanyshty kúnderde mindetti túrde atqarylady. Ádette, shashý jeýge bolatyn, mysaly, órik-jıde, naýat-mámpásı, qurt-irimshik sekildi dámderden quralǵan. Aýqatty, súbeli baılar myrzalyqpen kúmis tıyn da shashqan eken. Qazir kámpıtterdiń túr-túrin paıdalanady. Shashýdy kez kelgen adam emes, jasy ulǵaıǵan, ómir kórgen, úbirli-shúbirli keń minezdi ájeler, áýlettiń joly úlken analary shashady. Toı-dýmanǵa qatysyp turǵan úlken-kishi shashýdy terip alady, áıelder yrymdap balalaryna, basqa da úıde qalǵan qyz-kelinderine aparyp aýyz tıgizedi.

Sondyqtan bolar, toıdan qaıtqandardan shashý dámetý oryndy ǵuryp sanalǵan. Másele bir túıir táttide emes, odan eshkimniń tańdaıy jibip, tamaǵy toımaıdy.

Shashýdyń negizgi máni - jaqsylyq, qýanyshtar barshaǵa shashyrasyn, shattyq kóbeısin, ózgelerde de toı bolyp, ıgilik kórip júzderi jarqyrasyn degen aq nıetten.

Qudaıǵa shúkir, qazir de qazaq toıdan kemdik kórip otyrǵan joq. Ne kóp, toı kóp, túrlengen túrleri de jetkilikti. Shashý shashý - toı-jıynnyń betashary, birden boıdy sergitip, kóńildi jelpintedi. Dese de, talaı jerde birli-jarym eresekter bolmasa, kóbinese bala-shaǵa shashý teredi. Kópshilik adamdar ılikpeı siresip tura beredi, áıteýir toı ústinde jasalýǵa tıisti bir kórinisteı qabyldaıdy. Eńkeıse taǵynan taıyp ketetindeı shashýǵa nege qol sozbaıtyndaryn men túsine bermeımin.

Óz basym shashý shashylǵanda eńkeımegen kezim bolǵan emes.

Kishkentaı kezimnen anamnyń:

"Shashý terip basyń ıilsin!" - deıtini etimnen ótip, súıegime jetken. Ol kisi toı-tomalaqtarda tilek aıtqanda ne jastarǵa bata bergende osy sózdi umytqan emes.

- Nege bárine bul tilekti qosyp aıta beresiz? - dep suraǵanymda:

- E-e, balam, jumyrbasty pendeniń ómir jolynda ne kezdesetinin aldyn ala kim boljapty deısiń Túndigine túnek bulty tónip basy salbyrap eńsesi túspesin, bireýge jalynyshty kiriptarlyqtan basyn ıip beıshara halge dýshar bolmasyn, eńkeıse de jaqsylyq-qýanyshqa ıilsin degen yqylas qoı bul.

Ony men shyǵarǵanym joq, kóneden qalǵan ulaǵat sóz. Pák kóńilden týǵan ata-baba saltynyń aldynda eshqashan tákapparlyq tanytyp keýdeńdi kermeı, kishipeıil bolyp júr, sonda jaqsylyqtar saǵan da juǵysty bolady - dep edi jaryqtyq.

Bul kúnde jasym jer ortadan aýǵan shaqta men de anamnyń sol tilegin únemi qaıtalap aıtyp júremin. Iá, basyńyz tek shashý terip eńkeısin, aǵaıyn!

Zeınep Ahmetova "Kúretamyr"