JETIM KÓRSEŃ JEBEI JÚR!
Din máselesi tek aram-adaldan, syrtqy kıimnen ǵana turmaıdy. Neizinde ımandylyq, adamgershilik turǵysynan kóptegen talaptary men qoǵamǵa qajet qaǵıdattardy qamtıdy. Al ol qyry qazir kóp talqylanbaı kóleńkede qalyp qoıa beredi. Máselen, dinde jetim-jesirlerge qatysty naqty talaptar bar. Quranda: «Jetimderdiń aqysyn berińder. Adaldy aramǵa aýystyrmańdar. Olardyń mal-múlkin ózderińdikine qosyp jemeńder. Óıtkeni bul úlken kúná» (Nısa súresi, 2).
«Jetimniń aqysyn naqaqtan jegender ózderiniń asqazandaryn toltyryp ot jegeni, olar onsyz da qyzǵan otqa kiredi» (Nısa, 10) sııaqty ondaǵan aıattar men «Musylmandardyń ishindegi eń jaqsy úı, ishinde jetimderge jaqsy qaraǵan úıler. Eń jaman úı de jetimderge jaqsy qaramaǵan úıler» (Ibn Majá, Ádep, 6 , «Dastarhanynda jetim otyrǵyzǵandardyń dastarhanyna shaıtan eshqashan jaqyndaı almaıdy» (Ábý Mýsa, Tabaranı), sııaqty ondaǵan hadıster dindegi jetimderge jasalǵan qamqorlyqtyń qanshalyqty saýapty ekendigin kórsetedi. Halqymyz: «Jetimin jylatpaǵan, jesirin qańǵyrtpaǵan elmiz» deıdi ǵoı. Mine bul asa mańyzdy másele.
Qazirgi qoǵamnyń kóptegen keleńsizdikderiniń biri qoǵamdaǵy jetim-jesirler máselesi. Tipti keıbir dinniń atyn jamylǵan top ókilderi nekeni oıynshyqqa aınaldyryp, áıelin jesir, balasyn jetim qylýǵa qysylmaıdy.
Otbasyndaǵy ákeniń jaýapkershiligin óz múddesi men nápsisine kelgen kezde aıaqqa taptaı salatyn keıbireýler osylaısha dindarlyqtyń sıqyn ketirip júrgendigin ózderi túsinbeıdi nemese túsingisi kelmeıdi. Bıtke ókpelep tonyńdy otqa jaqpa degendeı osyndaı toptar men ásireshilder úshin ımandylyǵymyzdan jerýge bolmaıdy. Budan da qıyn kezde jetim men jesirge pana bolǵan halyqpyz.
Qazirgideı kezde ózimizdiń ishimizdegi ártúrli taǵdyrdy basynan keshirip jatqan jandarǵa jylylyq syılaý saýaptyń eń úlkeni. Paıǵambarymyzdyń: «Eger júregińniń jumsarǵanyn qalasań paqyrdy toıdyr, jetimniń basynan sıpa!» (Ibn Hanbal, II, 263) degeni bar. Qaı kezde de qoǵam júregi júmsaq, peıili aq adamdarǵa muqtaj. Negatıvke kóp kirip júregimiz qataıyp ketpese ıgi! Bar bolyńyzdar!
Keńshilik TYShHANULY
