Qoǵamdyq kólik bıletin kondýktorǵa qaıtaryp berý durys pa?
Sálemetsizder me? Qoǵamdyq kólikterde aqsha tólegennen keıin keı kondýktorlar shyǵarda bıletti qaıta qaıtarýymyzdy surap jatady, al keıbir qoǵamdyq kólikterde bıletti múldem bermeıdi de... Olardan bıletti suraǵan jaǵdaıda urysyp berýge de daıyn turatyny bar. Sol bıletterdi alyp-almaý týraly sharıǵatta birnárse aıtylǵan ba? Gúlsara.
Ответ
Sálemetpiz. Árıne, Quran Kárim men súnnettiń aıasynda kondýktorlar men bılet týraly málimet taba qoımaspyz. Alaıda, fıqh ǵalymdary bul syndy máselelerde «sáddý zaraıǵ» dep atalatyn tásildi qoldanǵan. Sáddý zaraıǵ degenimiz – aldyn alý degen maǵynaǵa saıady. Iaǵnı, keleshekte keri nátıje berýi múmkin nársege osy bastan tosqaýyl qoıý. Qoǵamdyq kólik pen bılet máselesi de osyǵan kiredi. Endeshe, bıletti kondýktorǵa qaıtaryp berýden nendeı zııan kelýi múmkin?
Birinshiden, qoǵamdyq kólikterde satylǵan bıletter aqshasy halyqqa qyzmet kórsetýdiń sapasynyń joǵarylatý jolyna jumsalatynyn eskerýimiz qajet. Al, osy oraıda úkimet bekitken avtopark qazynasyna emes, kondýktor qaltasyna ketetin aqsha qoǵamdyq kólikterdiń sapasy men qyzmetin joǵarylatýǵa kedergisin keltirmeı qoımaıdy.
Ekinshiden, satylǵan bıletter sanyna sáıkes qoǵamdyq kólikterdi tutynýshy halyqtyń orta esebi shyǵarylady. Iaǵnı, qaı baǵytqa qansha kólik qoıylatynyna áserin tıgizedi. (Adamnyń azdyǵy marshrýttyń azaıýyna ákelip soǵýy múmkin).
Úshinshiden, qala qazynasynyń shyǵyny kóbeıe túsedi. Bul jaǵdaı óz kezeginde bılettiń qymbattaýyna ákelip soǵady. (Mysalǵa, bılet baǵasynyń 200 tengege kóterilýi).
Tórtinshiden, kondýktordyń nıeti – aqshasyn tólep, alaıda jol júrý bıletin talap etpegen jolaýshylardyń qarjysyn ózine qaldyrý bolýy múmkin. Bul isi, árıne, kúná bolmaq. Al, osy iske kózdi jumyp qaraý – sol iske razylyq tanytý bolyp tabylady. Musylman adam kúnáli iske razy bolmaýy tıis.
Mine, qoǵamdyq kóliktegi bıletti almaý men ony qaıta qaıtaryp berý máselesi osyndaı keri jaǵdaılarǵa ákeledi eken. Endeshe, bul máseleniń aldyn alý úshin ár azamat jol júrý bıletin alýy kerek ári ony qaıtarmasyn dep qana aıta alamyz.
Aıbek Ábdiqadyr
Muslim.kz saıtynyń dinı sarapshysy
