Ramazan orazasynyń qazasyn keshiktirýge bola ma?
Assalamý aleıkým. Bir suraǵym bar edi: men vahtalyq jumys jasaımyn. Qazir demalysqa keldim. Alaıda, áıelim Ramazannan qalǵan qazasyn ótep jatyr eken. Qaza kúnderdiń arasyn úzbeı ustaımyn deıdi. Otbasylyq ómirdiń shattyǵyna bólený úshin áıelim orazasyn keıinirek ustasa bola ma? Áıtpese, qazasynyń artynan etekkiri eredi. Al, odan keıin qaıta jumysqa ketýim kerek. Biraz ýaqytqa...
Ответ
Ýa aleıkým assalam. Kimde-kim Ramazan aıynda qandaı da bir sebepterge baılanysty birneshe kún orazasyn ustamasa, onda qazasyn ótegende ol kúnderdi qatarynan ustaý shart etilmeıdi. Bul úkim tórt mázhab ǵalymdaryna birdeı ortaq. Sebebi, Alla Taǵala Quranda:
فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ
«(Qaza bolǵan kúnderin) basqa kúnderi ustasyn»[1], – dep buıyrǵan. Bul aıatta qaza kúnderdi óteý buıyrylǵan, alaıda úzbesten ustańdar delinbegen. Sonymen qatar, sahabalardan Ibn Abbas (r.a) bul oraza qazalaryna qatysty: «لا بأس أن يفرق» (Arasyn úzip ustaýda esh aıyp joq), – degeni, al Ánas ıbn Málıktiń (r.a.): «إن شئت فاقض رمضان متتابعًا، وإن شئت متفرقًا» (Qalasań Ramazannyń qazasyn qatarynan usta, qalasań bólip usta), – degenderi rıýaıat etilgen.
Ramazannyń qazasyn keı jaǵdaılarǵa baılanysty keıinirek ustaý esh ábestik joq ekenin tórt mázhab ǵalymdary biraýyzdan qabyldaǵan. Joǵaryda keltirgen aıatta Alla Taǵala quldaryna «Basqa kúnderde ustasyn» dep keńshilik bergen ǵoı. Sol úshin qaza kúnderdi Ramazan bitisimen ustaý kerek degen shart joq. Aısha anamyz (r.a):
كان يكون عليَّ الصوم من رمضان فما أستطيع أن أقضيه إلا في شعبان
«Mende keıde Ramazan aıynan qazalar qalatyn, olardyń qazasyn Shaǵbanǵa[2] deıin óteıtin múmkindik bolmaýshy edi»[3], – deıtin.
Bul hadısti ashyqtaǵan Ibn Hajar Asqalanı aıtady: «Bul hadıste Ramazan aıynan qalǵan qazany keshiktirýge bolatynynyń dáleli bar, ol qazanyń qandaı da bir úzirmen bolǵan, bolmaǵany mańyzdy emes»[4].
Desek te, qaza amaldardy múmkindiginshe erterek ótep tastaǵan abzal. Sebebi Alla Taǵala musylmandardyń sıpatyn Quranda:
أُولَٰئِكَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَهُمْ لَهَا سَابِقُونَ
«Mine, osylar, jaqsylyqtarǵa asyǵady. Olar onyń ozattary»[5], – dep baıandaǵan. Endeshe:
وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ
«Rabbylaryńnyń jarylqaýyna qol jetkizýge asyǵyńdar!»[6]
Toqeterisi: áıelińiz qaza kúnderiniń ustalmaǵan bóligin keıinirekke qaldyrsa bolady. Oraza kúnderiniń bólip ustaǵanda turǵan esh ábestik joq. Degenmen, múmkindik týysymen qazany óteýdi jyldamdatqan abzal.
Eń durysy Allaǵa málim.
Aıbek Ábdiqadyr
Muslim.kz saıtynyń dinı sarapshysy
